The current socio-economic system deepens economic and political inequality in the interest of a small number of people at the expense of the rest of us and the planet. Those who are least responsible for the intertwined crises we face (climate, environmental, political, economic) are usually those who are most strongly affected by them. This system is present in all parts of our everyday lives. The COVID-19 pandemic not only exposed these injustices but also intensified and deepened them. The need to create new mechanisms and platforms for establishing environmental justice is present now more than ever before.
In a recent report, Oxfam and the Stockholm Institute for the Environment (SEI) presented the concept of carbon inequality, noting that “1% of the population is more than twice as responsible for the climate crisis than half the global population or the world’s poorest". It is no secret that in a neoliberal capitalist system, capital, or rather, those who own it, are the ones who hold the power to make decisions that affect human lives and ecosystems’ wellbeing. Unfortunately, the corporations behind the pollution of water, air and soil, seldom bear the responsibility for their actions and for illegal industrial activities, which exploit both people (workers) and nature. This is largely due to the lack of capacity of the relevant institutions as well as the corruption found within them. This results in ineffective implementation and enforcement of environmental laws and regulations.
Meanwhile, a 2020 European Commission report on North Macedonia indicates the country’s "limited progress" in transposing and harmonising EU legislation with the national one in the field of environment. The Ministry of Environment and Physical Planning, as well as the State Environmental Inspectorate, have limited competencies and lack the necessary capacities to deal with violations of existing laws and bylaws in the field of environment (including civil, administrative and regulatory violations). In order to take action against violations of the laws in this area, judges and prosecutors need specialised and appropriate knowledge of EU legislation on environment and climate change, as well as basic knowledge about the environmental and climate crises.
Environmental Justice
These realities make it difficult to build pathways towards a socially just and environmentally sustainable future. The need to establish an intersectoral and functional environmental body is now greater than ever. We need a space where the participation of citizens and experts in environmental decision-making is at the heart of its existence. Cooperation between this space and (entirely reconfigured) responsible institutions increases the possibilities for creating a comprehensive and objective analysis of the necessary procedures to deal with violations of the laws as well as planning a roadmap for upholding the constitutionally guaranteed right to a healthy environment for everyone (Article 43). Only an intersectoral body that acts solely in the interest of the citizens can bring real solutions to problems such as deep energy poverty, air pollution and the actions of the mining lobby in the country.
The US Environmental Protection Agency defines environmental justice (1998) as “the fair treatment and meaningful involvement of all people regardless of race, colour, national origin, or income with respect to the development, implementation, and enforcement of environmental laws, regulations, and policies. Fair treatment means that no group of people, including racial, ethnic, or socioeconomic groups should bear a disproportionate share of the negative environmental consequences resulting from industrial, municipal, and commercial operations or the execution of federal, state, local, and tribal programs and policies.” We have our hands full to establish and achieve environmental justice in the society in which we live.
Establishing an Environmental Justice Platform
A step in the right direction is the recently established platform for effective and efficient environmental justice. In mid-December last year, the platform was launched by the Center for Legal Research and Analysis in close cooperation with the Macedonian Academy of Sciences and Arts and the Ministry of Environment and Physical Planning. It was financially supported by the Good Governance Fund of the Government of the United Kingdom. The time frame for the implementation of the project is from 1st October 2020 until the end of March this year.
The project is based on the three pillars of the Aarhus Convention that the Republic of North Macedonia ratified in 1999, on the right of access to information related to environmental issues. The project will focus on environmental justice and its overseeing from the perspective of equality and inclusion, given the impact of the proposed measures on the rights of people at risk of social exclusion (women and girls, Roma communities, people with disability, youth, low-income families etc.), encouraging dialogue and space for decision-makers to find common ground on policy issues in partnership with these underrepresented groups."
- The Center for Legal Research and Analysis
The project also aims to identify problems related to oversights in the implementation of environmental legislation, the implementation of a broad consultation process that can provide recommendations that will improve environmental audits and the implementation of the environmental regulatory framework.
"The key focus of environmental protection should be on prevention and auditing, as well as the adoption of sustainable measures and structures that will effectively respond to violations of environmental laws," we were told by representatives from the Center for Legal Research and Analysis.
It is expected that this will then result in the introduction of a policy model for effectively overseeing and implementation of environmental policies and regulations, strengthening the implementation of international environmental standards.
Dr. Vlado Kambovski noted that the Platform and the project itself aim to bring the notion of environmental justice closer to the national institutions and the citizens in North Macedonia. According to Dr. Kambovski,
"[The platform is] A call for a general engagement of all stakeholders that can contribute to the creation of public policies in this area, the regulation of legislation, the constitution of stable and efficient institutions, effective implementation of laws, etc. All of the aforementioned bearing in mind that the situation with the environment and nature protection in North Macedonia is far from favourable in the European Commission reports [as well]."
According to the Deputy Minister of Environment and Physical Planning, Ms Hristina Odzaklieska, the platform is of great importance in the implementation of regulatory policy in the field of the environment, "With the creation of the Platform for Environmental Justice, the weaknesses identified in the past years should be overcome by taking into account the experience so far and creating a model for effective cooperation between all relevant competent institutions that should be included in order to properly implement policies and regulations in the field of environmental protection," said the Deputy Minister.
Theory of change: a broad consultative process is the best path to environmental justice
The Center says that the activities during this project will be implemented through a wide-reaching, participatory process including bodies of state institutions, the academic community, the justice sector, as well as civil society organizations engaged in developing the most appropriate and effective legal and institutional policy reform for environmental monitoring.
The project stakeholders are the Parliament of the Republic of North Macedonia, the Ministry of Environment and Physical Planning, the Ministry of Interior, the Ministry of Justice, the State Environmental Inspectorate, the Ministry of Economy, the Ministry of Agriculture, Forestry and Water Economy, the Forest Police, The State Statistical Office, the national courts and public prosecutors and the Center for Crisis Management.
The current structure of the Environmental Justice Platform is as follows:
Ministry of Environment and Physical Planning
State Environmental Inspectorate
Center for Crisis Management
Directorate for Protection and Rescue
Ministry of Interior
Ministry of Justice
Macedonian Academy of Sciences and Arts
Academy for Judges and Prosecutors
Center for Legal Research and Analysis
Macedonian Association of Young Lawyers
Ekosvest
Front 21/42
The City of Skopje
ZELS
Experts
The purpose of the different entities involved in the platform will be to help with analysing the regulatory impact of current environmental policy monitoring legislation to provide urgent systematic solutions.
"Our strategy and theory of change are to recognise the importance of the multisectoral approach and the active involvement of numerous state and other relevant institutions in achieving the envisaged goals. We view the project activities as the beginning of environmental justice reform, which should continue to develop into a strategic working group, capable of challenging the systemic causes of social and environmental injustices that now exist throughout North Macedonia,"
- Center for Legal Research and Analysis
What next?
In the coming period, the platform will publish an analysis of shortcomings and challenges of the institutional and legal framework and will continue working on developing alternative policies for effective monitoring and implementation of environmental policies and regulations. The platform will also come up with a roadmap for an environmental policy to support policymakers in planning the best national measures and activities in the field of the environment.
The Center says that the platform for environmental justice is open for collaboration and that the idea is for the project to work together with other complementary projects and initiatives in the field. The participatory digital platform for building a collective vision for a socially just and ecologically sound future, as well as the creation of the national and regional Green Deal - Zelen Glas and the initiative Green Humane City resulting from the Civic Budget Forum "My Community, My Vision" held in September last year, are two other particularly promising civic initiatives with a focus on direct democracy and participatory decision-making, especially by the most vulnerable citizens, the ones most affected by socio-economic and environmental injustices.
"The end of the project does not mean the end of the work of the Platform. The program and the Rules of Procedure of the Platform, which are under preparation, will result in monthly meetings between the members of the Platform where the current issues in the field of environment will be discussed (especially if it is a matter of amending a relevant law or bylaw). "
For more information about the project and the Platform visit:
Широк консултативен процес - патот кон еколошка правда
Моменталниот социо-економски систем е карактеризиран со општествена поставеност која го овозможува продлабочувањето на економската и политичката нееднаквост во интерес на мал број на луѓе, а на грб на здравјето на планетата Земја како и на останатите 99% од нејзината популација. Оние кои придонесуваат најмалку кон испреплетените кризи со кои се соочуваме (климатската, еколошката, политичката, економската) се најчесто оние кои се најсилно погодени од последиците од истите. Ваквата системска поставеност се вкоренува во секојдневието, како низ светот, така и во нашата држава. Пандемијата КОВИД-19 не само што ги обелодени овие неправдини, туку и ги интензивира и продлабочи. Борбата за креирање на механизми и платформа за воспоставување еколошка правда во овој момент ни е потребна како никогаш досега.
Во неодамна објавениот извештај (септември 2020), Оксфам и Институтот за животна средина во Стокхолм (СЕИ) ги презентираа наодите позади јаглеродната нееднаквост, укажувајќи на тоа дека „само 1% од глобалното население (најбогатите) има двојно поголем придонес (одговорност) за климатската криза од вкупниот придонес на долната половина - 50% од глобалното население (односно сиромашните во светот)“, се вели во статијата на The Climate Herald. Не е тајна дека во неолиберален капиталистички систем, капиталот, односно оние кои го поседуваат, се оние кои ја држат моќта за носење на одлуки кои влијаат на животите на луѓето и на екосистемите. Па така, за жал, корпорации кои стојат позади загадување на водите, воздухот и почвите, ретко кога вистински ја носат одговорноста за своите постапки и нелегални индустриски дејствувања, кои ги експлоатираат и луѓето (работниците) и природата. Ова е во голема мера заради недоследноста и несоодветните професионални и материјални капацитети на релевантните институции, но и неимуноста на истите на длабока корупција, како на локално, така и на централно ниво. Истото резултира со неефективна имплементација и спроведување на донесените закони и законски мерки во сферата на животната средина.
Но тоа не е се’. Самиот извештај (2020) на Европската комисија за Северна Македонија укажува на „ограничен напредок“ на државата во транспонирање и усогласување на ЕУ законодавството со националното, во сферата на животната средина. Министерството за животна средина и просторно планирање, како и Државниот инспекторат за животна средина имаат ограничени надлежности и недостаток на потребните капацитети за справување со повредите на постоечките закони и подзаконски акти во сферата на животната средина (вклучително и граѓански, административни и регулаторни повреди). Судиите и јавните обвинители, пак, за да постапуваат по прекршувањата на законите во оваа сфера, имаат потреба од специјализација и зајакнати соодветни знаења за законодавство на ЕУ за животна средина и климатски промени, како и оформување на основни познавања за најголемите кризи на денешницата - еколошката и климатската.
Еколошка правда
Овие состојби не’ оставаат со малку избор за општествено праведно и еколошки одржливо движење кон иднината. Потребата за воспоставување на интерсекторско, функционално еколошко тело е сега поголема од било кога; простор каде учеството на граѓаните и експертската јавност во носењето на одлуки поврзани со животната средина е во срцето на неговото постоење. Соработката на истите со одговорните институции (на кои, патем, им е потребна целосна реконфигурација) ги зголемува можностите за креирање на сеопфатна и објективна анализа за потребните постапки по прекршувањата на законите на ова поле, како и планирањето на патоказ за подобрување на состојбите за уважување на уставно загарантираното право на здрава животна средина за секого (член 43). Единствено интерсекторско тело кое без компромиси дејствува само во интерес на граѓаните може да донесе вистински решенија за справување со проблеми како длабоката енергетска сиромаштија, фатално загадениот воздух и дејствувањата на рударското лоби во државата.
Агенцијата за заштита на животната средина на САД ја дефинира еколошката правда (1998) како „праведен третман и значајно вклучување на сите луѓе без оглед на расата, бојата, националното потекло или приходите во однос на развојот, имплементацијата и спроведувањето на законите, регулативите и политиките за животна средина. Праведен третман значи дека ниту една група на луѓе, вклучувајќи [било која] расна, етничка или социоекономска група, не смее да има непропорционално учевство во негативните влијанија врз животната средина што произлегуваат од индустриски, општински и трговски операции или извршување на национални, државни, локални и племенски програми и политики.“ За воспоставување и достигнување на еколошка правда во општеството во кое живееме, имаме раце полни работа.
Основана платформата за еколошка правда
Еден чекор во добар правец е неодамна основаната платформа за воспоставување на ефикасна и ефективна еколошка правда. Во средината на декември минатата година, истата беше претставена од страна на иницијатор организацијата - Центарот за правни истражувања и анализи, во тесна соработка со Македонска академија на науките и уметностите и Министерството за животна средина и просторно планирање, а финансиски поддржана од страна на програмата Good Governance Fund на Владата на Обединетото Кралство. Временската рамка за спроведување на проектот е од 1-ви октомври минатата година до крајот на март годинава.
Од страна на Центарот за правни истражувања и анализи за идејата позади проектот велат:
„Проектот се заснова на трите столба на Архуската конвенција што Република Северна Македонија ја ратификуваше во 1999 година, за правото на пристап до информации поврзани со еколошки прашања. Проектот ќе се фокусира на еколошката правда и нејзиниот надзор од перспектива на еднаквост и вклученост, со оглед на влијанието на предложените мерки врз правата на луѓето изложени на ризик од социјално исклучување (жени и девојчиња, Роми, лица со попреченост, млади, семејства со ниски приходи и сл.), поттикнување дијалог и простор за носителите на одлуки да најдат заеднички јазик за прашањата на политиките во партнерство со овие помалку застапени групи.“
Проектот има за цел да ги идентификува и проблемите поврзани со надзорот над спроведувањето на законодавството за животна средина и преку спроведување на широк консултативен процес да обезбеди препораки кои ќе ја подобрат еколошката ревизија и спроведувањето на регулаторната рамка за животната средина.
„Клучниот фокус на заштитата на животната средина треба да се стави на превенција и ревизија, како и на прифаќање на одржливи мерки и структури кои ефикасно ќе одговорат на прекршоците и нарушувањата на законите за животната средина,“ велат од Центарот за правни истражувања и анализи.
Се очекува дека потоа ова ќе резултира со воведување на модел на политика за ефикасен надзор и спроведување на еколошките политики и регулативи, зајакнувајќи ја имплементацијата на меѓународните еколошки стандарди.
Академик д-р Владо Камбовски забележа дека Платформата и самиот проект имаат за цел да го приближат поимот еколошка правда до националните иституции и самите граѓани во Северна Македонија. Според д-р Камбовски,
„[Платформата е] Eден повик за сеопшт ангажман на сите фактори кои можат да придонесат во креирањето на јавните политики во оваа област, уредувањето на законодавството, во конституирањето на стабилни и ефикасни институции, ефикасна примена на законите, сето тоа како една нужност која се наметнува во сознанието дека до сега по оценките кои ги добивала Р.С.М. за состојбите во заштитата на животната средина и природата биле далеку од поволни во извештаите на Европска Комисија.“
Според заменик министерката за животна средина и просторно планирање, г-ѓа Христина Оџаклиеска, платформата има големо значење во спроведувањето на прекршочната политика од областа на животната средина.
„Со креирањето на Платформата за еколошка правда треба да се надминат слабостите кои се утврдени во изминатите години односно да се има во предвид досегашното искуство и да се создаде модел за ефикасна соработка помеѓу сите релевантни надлежни институции кои треба да бидат вклучени со цел правилно спроведување на политиката и регулативата од областа на заштитата на животната средина,“ вели заменик министерката.
Теорија на промени: широк консултативен процес е патот до воспоставување на еколошка правда
Од Центарот велат дека активностите за време на овој проект се планирани да бидат спроведувани преку широк партиципативен процес вклучувајќи тела на државните институции, академската заедница, секторот за правда, како и граѓански организации ангажирани во развивање на најсоодветна и ефикасна правна и институционална реформа на политиките за надзор на животната средина.
Засегнати страни во проектот се: Парламентот на Република Северна Македонија, Министерството за животна средина и просторно планирање, Министерството за внатрешни работи, Министерството за правда, Државниот инспекторат за животна средина, Министерството за економија, Министерство за земјоделство, шумарство и водостопанство, шумската полиција, Државниот завод за статистика, националните судови и јавни обвинители и Центарот за управување со кризи.
Моменталната структура на платформата за еколошка правда е следнава:
Министерство за животна средина и просторно планирање
Државен инспекторат за животна средина
Центар за управување со кризи
Дирекција за заштита и спасување
Министерство за внатрешни работи
Министерство за правда
Македонска академија на науките и уметностите
Академија за судии и јавни обвинители
Центар за правни истражувања и анализи
Македонско здружение на млади правници
Еко свест
Фронт 21/42
Град Скопје
ЗЕЛС
Експерти
Целта на телата кои се дел од платформата би била да бидат вклучени во вршење на анализа на регулаторното влијание на тековните закони поврзани со надзор на политиките за животна средина за да се обезбедат итни систематски решенија.
„Нашата стратегија и теорија на промени е препознавање на важноста на мултисекторскиот пристап и активната вклученост на бројни државни и други релевантни институции во постигнувањето на предвидените цели. Нашиот пристап ги смета проектните активности како почеток на движењето за реформа на правдата во животната средина, кое треба да продолжи да се развива во стратешка работна група, способна да ги оспори системските причини за социјалните и еколошките неправди што сега постојат низ Северна Македонија,“
- Центар за правни истражувања и анализи.
Што понатаму? Одржливост на активностите
Во наредниот период платформата ќе ја објави спроведената анализа на недостатоци и предизвици на институционалната и законската рамка, а во меѓувреме работи и на развивање на алтернативни политики за ефикасен надзор и спроведување на политики и регулативи за животна средина и подготовка на патоказ за еколошка политика за поддршка на креаторите на политики во планирањето на најдобри национални мерки и активности.
Од Центарот велат дека платформата за еколошка правда е отворена за дополнително вклучување во нејзината работа и дека идејата е проектот да работи заеднички и со други комплементарни проекти и иницијативи во областа на животната средина. Партиципативната дигитална платформа за градење на колектива визија за општествено праведна и еколошки здрава иднина, како и креирање на националниот и регионален Зелен договор - Зелен глас (zelenglas.mk), како и иницијативата Зелен хуман град произлезена од Граѓанскиот буџетски форум „Моја заедница. Моја визија“ одржан во септември минатата година, се други две особено надежни граѓански иницијативи со фокус на директна демократија и партиципативно носење на одлуки, особено од страна на најранливите граѓани, најпогодени од социо-економски и еколошки неправди.
Во однос на одржливоста на иницијативата за еколошка правда на Центарот и судбината на Платформата после завршувањето на проектот, од Центарот известуваат:
„Крајот на проектот не значи и крај на работата на Платформата. Програмата и деловникот за работа на Платформата, кои се во тек на изработка предвидуваат најмалку еднаш месечно состанување на членовите на платформата, на кои ќе се дискутира за актуелните прашања од областа на животната средина (особено ако е во прашање измена или дополнување на релевантен законски или подзаконски акт).“
За повеќе информации за проектот и Платформата на следниот линк: