Photo: Luka Esenko
Agriculture is one of the sectors most affected by the climate crisis having negative impacts not just on our food security but also on the well-being of millions of people across the globe whose livelihood depends on it. This is particularly true in the Balkans; a region heavily reliant on farming. Women working in the industry are particularly vulnerable to challenges that lay ahead and, equipping them with the tools necessary to adapt is crucial for the sector as a whole.
Farmers, particularly small-scale producers, occupy one of the most vital roles in our communities all over the world. But as the demand for food continues to increase these producers face an increasing number of obstacles due to the numerous effects of climate change, industrial agriculture, and general decline of natural land and resources. Agriculture is one of the most climate-sensitive industries and small scale producers are some of the most vulnerable to the effects of climate breakdown.
Approximately 2.5 billion small-scale producers rely on agriculture and all related activities and manage more than 80% of the 500 million small scale farms around the world. Four-fifths of the food consumed in developing countries comes from such operations. As local knowledge and practices are passed down from generation to generation, these farmers are also curators of the land and the indigenous knowledge obtained over the centuries that has ensured stable food production in a way that ensures the conservation of natural resources.
Agriculture in the Western Balkans
The climate and natural properties of many of the Western Balkan countries are ideal for healthy agriculture industry. In fact, agriculture plays a big role in the economies of countries like North Macedonia and Serbia.
It accounts for 8.2% of Serbia’s GDP and is the main economic activity in many areas around the country. Over 40% of the country’s area is utilised agricultural land responsible for the production and export of products like maize, wheat, apples and frozen raspberries totalling to around 21% of all of Serbia’s exports. 40% of the population live in rural areas and 20% of the working population is employed in agriculture.
In North Macedonia, agriculture contributed to 7.2% of the country’s GDP in 2018 and farmland takes up 50% of the land. There are 193,000 family farms in North Macedonia which is a very high number considering the relatively small population.
Adapting to the Climate Crisis
The Western Balkans region is susceptible to natural hazards like floods, droughts, landslides and forest fires and the climate crisis is increasing their frequency and intensity. Naturally, these will have negative impacts on the agricultural sector and, in turn, the region’s food security. This is over-and-above other environmental issues such as land degradation, urbanisation and land use.
According to a new study, Serbia experienced a large number of floods between 1990-2014 which were also followed by extreme temperatures and earthquakes. The floods, caused by longer periods of rainfall, intensive snow melting and/or summer storms, hit the agriculture sector very hard. Intense rainfall between April and May 2014 resulted in the worst flooding reported in over a century and affected 24 municipalities. This cost the country approximately €1.5 billion; €228 million to the agriculture sector alone. Poor embankment maintenance, flood defences and debris in rivers and drain systems also exacerbated the situation. Serbia is also highly prone to drought and, in the summer of 2012, this cost the sector over €1.7 billion.
North Macedonia is prone to similar risks which are also being intensified because of climate breakdown. The industry will face lower production, more crop and livestock damage and more soil erosion. Drops in production have already been reported between 2008 to 2012 due to dry periods and drought. By 2050, we can expect a 21% reduction of wheat production and a 56% decrease of maize production for example. The South and Southeastern regions are particularly vulnerable to such hazardous events. As we reported in an earlier article, the number of drought days will increase depending on how much we allow the planet to warm.
Less wheat in the winter will rattle the country’s food security, decreased grape production will dent the wine industry and less alfalfa production will lower the productivity of livestock and animal products like meat and dairy.
Female farmers in the Balkans
Women’s role in food production is often overlooked even though they make up around 43% of the global agricultural workforce in developing countries. The work done by women in the sector, generally speaking, tends to be more burdensome and involves a lot of unpaid work in the household. In North Macedonia, only 5% of women living in rural areas are land-owners largely due to persisting traditions that land is handed down amongst the males in the family. This makes it difficult for women to apply for loans without any assets to their name. Female food producers have less access to information and knowledge. These factors and others, therefore, make women working in the agriculture sector more vulnerable to climate impacts.
Research with a group of female farmers in Serbia found that over half (57%) of the respondents were unpaid family workers and, for 53% of them, farming was not a main source of income. The most common types of activities they were involved in include seeding, removal of weeds, processing and storage but were much less involved in tasks like land preparation and transport. They reported drought as the main threat to their productivity and also mentioned a lack of financial support, natural hazards, low-profit margins and poor soil quality.
The need for adaptation and capacity building
Given the risks that are present and, even more so, the ones that lay ahead; it is of the utmost importance to safeguard the wellbeing and livelihood of agricultural communities in the Western Balkans, particularly the women involved in the sector who are even more vulnerable to them.
Most farmers interviewed in Serbia stressed that branching out to new practices with different agricultural products would significantly improve their resilience but this was difficult for many of them due to lack of financial support (including government subsidies and loans) as well as inadequate access to information. Most of the survey participants “indicated that they never received any information or advice from extension service on agricultural production”.
Capacity building opportunities such as training and access to information could significantly improve the livelihood and production of these farmers. Vase Mojsovska, a vineyard owner and chairperson of the National Farmers Federation in Timyanik, North Macedonia is one of the very few female farmers who has had the opportunity to own land and receive training and capacity building. Following her involvement in a climate change adaptation project in 2012, she acquired valuable knowledge on different techniques to make her vine production more climate-resilient and has been using these ever since.
In order to build the resilience of the sector to the adverse effects of the climate crisis we must consider the following:
Provide more capacity building opportunities to farmers both in terms of knowledge acquisition and access to funds
Disseminate information about good practices and technologies available to aid with disaster risk reduction
Address gender inequality and promote gender empowerment within the sector
Жените фармери на Балканот се во првите борбени редови против климатската криза
Слика: Luka Esenko
Земјоделството е еден од секторите кои се најмногу погодени со негативните влијанија од климатската криза не само по прашање на безбедноста на нашата храна, туку и благосостојбата на милиони луѓе низ целиот свет чија егзистенција зависи од тоа. Ова е особено изразено на Балканот; регион што многу се потпира на земјоделство. Жените кои работат во овој сектор се особено ранливи на предизвиците кои претстојат и нивното опремување со алатки за прилагодување на климатската криза е неопходно за секторот како целина.
Земјоделците, особено малите производители, ја имаат една од најважните улоги во заедниците низ целиот свет. Но со оглед на тоа што побарувачката за храна продолжува да се зголемува, овие производители се соочуваат со многу препреки заради бројните негативни влијанија од климатските промени, индустриското земјоделство и генералниот пад на природното обработливо земјиште и ресурси. Земјоделството е сектор кој е најчувствителен на климатските промени и малите производители се едни од најранливите на ефектите од климатската криза.
Околу 2,5 милијарди мали производители се потпираат на земјоделството и други сродни активности и управуваат со повеќе од 80% од 500-те милиони фарми низ целиот свет. Четири петтини од храната што се конзумира во земјите во развој потекнува од такви активности. Бидејќи локалното знаење и практики се пренесуваат од генерација на генерација, овие земјоделци се исто така и кустоси на земјата и домородното знаење добиено низ вековите, што обезбедува стабилно производство на храна на начин што обезбедува зачувување на природните ресурси.
Земјоделството во Западен Балкан
Климата и природните својства на многу земји од Западниот Балкан се идеални за здрав земјоделски сектор. Всушност, земјоделството игра голема улога во економиите на земји како Северна Македонија и Србија.
Земјоделството сочинува 8,2% од БДП на Србија и е главна економска активност во многу области низ целата земја. Над 40% од територијата на земјата се користи како земјоделско земјиште одговорно за производство и извоз на производи како пченка, пченица, јаболка и замрзнати малини што достигнуваат околу 21% од целиот извоз на Србија. 40% од населението живее во рурални области и 20% од работоспособното население е вработено во некоја земјоделска гранка.
Во Северна Македонија, земјоделството придонесе за 7,2% од БДП на земјата во 2018-та година и земјоделското земјиште зафаќа 50% од територијата на државата. Во Северна Македонија има 193.000 семејни фарми што е многу голем број со оглед на релативно малото население.
Адаптација (приспособување) на климатските промени
Регионот на Западен Балкан е подложен на природни опасности како поплави, суши, лизгање на земјиштето и шумски пожари, а климатската криза ја зголемува нивната фреквенција и интензитет. Секако, се’ ова има негативно влијание врз земјоделскиот сектор и врз безбедноста на храната во регионот. Ова се надоврзува на горливите нерешени прашања поврзани со зачувувањето на животната средина, како што се деградација на земјиштето, урбанизацијата и употребата на земјиште.
Според новата студија, Србија доживеа голем број на поплави помеѓу 1990-2014-та година, кои исто така беа проследени со екстремни температури и земјотреси. Поплавите, предизвикани од подолги периоди на врнежи од дожд, интензивно топење на снегот и / или летни бури, го погодија многу сериозно земјоделскиот сектор. Интензивните врнежи од дожд помеѓу април и мај во 2014-та година резултираа со најголемите поплави пријавени во текот на еден век кои зафатија 24 општини. Ова ја чинеше земјата приближно 1,5 милијарди евра; 228 милиони евра само за земјоделскиот сектор. Лошото одржување на насипите, системите за одбрана од поплави и урнатини во реките и одводните системи дополнително ја влошија ситуацијата. Србија е исто така многу склона кон суша и во летото 2012-та година, овој сектор сушата го чинеше над 1,7 милијарди евра.
Северна Македонија е склона кон слични ризици, кои исто така се интензивираат поради климатскиот колапс. Секторот се соочува со помало производство, повеќе оштетување на земјоделските култури и добиток и поголема ерозија на почвата. Пад на производството веќе е забележан од 2008 до 2012-та година заради одолговлечени суви периоди и суши. До 2050-та година, можеме да очекуваме намалување од 21% на производството на пченица и намалување од дури 56% на производството на пченка. Јужните и југоисточните региони во државата се особено ранливи на вакви опасни настани. Како што објавивме во претходна статија, бројот на сушните денови ќе се зголеми во зависност од тоа колку ќе дозволиме планетата да се загрее.
Помалку пченица во зима ќе ја разниша безбедноста на храната во земјата, намаленото производство на грозје ќе ја погоди винската индустрија, а помалку производство на луцерка ќе ја намали продуктивноста на добитокот и производите од животинско потекло како месо и млечни производи.
Жени фармери на Балканот
Улогата на жените во производството на храна често се занемарува, иако тие сочинуваат околу 43% од глобалната земјоделска работна сила во земјите во развој. Работата што ја вршат жените во секторот, општо земено, има тенденција да биде потешка и вклучува многу неплатена работа во домаќинството. Во Северна Македонија, само 5% од жените кои живеат во рурални средини се сопственици на земјиште, во најголем дел заради традицијата дека земјиштето се дели помеѓу машките членови во семејството. Со ова им се намалува можноста на жените да аплицираат за заеми без средства на нивно име. Жените кои се мали производители на храна имаат помал пристап до информации и можности за градење на нивните капацитети. Овие, како и други фактори ги прават жените кои работат во земјоделскиот сектор поранливи на негативните климатски влијанија.
Истражувањето со група жени земјоделки во Србија открива дека над половина (57%) од испитаничките биле неплатени семејни работнички и за 53% од нив, земјоделството не е главниот извор на приход. Најчестите видови активности во кои биле вклучени жените се: сеење, отстранување на плевелите, преработка и складирање, но многу помалку биле вклучени во задачи како подготовка на земјиште и транспорт. Тие истакнаа дека сушата е главна закана за нивната продуктивност и исто така како закани ги споменаа и: недостаток на финансиска поддршка, природни опасности, ниско-профитни маржи и лош квалитет на почвата.
Потребата за адаптација и градење капацитети
Со оглед на ризиците што се присутни и уште повеќе оние што претстојат, од најголема важност е да се заштити благосостојбата и егзистенцијата на земјоделските заедници во земјите од Западниот Балкан, особено на жените вклучени во секторот кои се непропорционално поранливи.
При гореспоменатата студија во Србија, повеќето интервјуирани земјоделки истакнале дека разработувањето на нови практики со различни земјоделски производи значително ќе ги зајакне и ќе ја подобри нивната отпорност, но се смета дека ова е тежок чекор за многумина заради недостатокот на финансиска поддршка (вклучително и владини субвенции и заеми), како и несоодветен пристап до информации. Повеќето од учесниците во анкетата посочиле дека никогаш не добиле „никакви информации, совети или алатки за градење на нивниот капацитет за проширување за земјоделското производство“.
Можностите за градење на капацитети, како што се обуки и пристап до информации, може значително да ја подобрат егзистенцијата и производството на овие земјоделци. Васе Мојсовска, сопственичка на лозје и претседател на Националната Федерација на Фармери во Тимјаник, Северна Македонија е една од ретките жени земјоделки кои имаат можност да поседуваат земјиште и пристап до обука и градење на нивните капацитети. После нејзиното вклучување во проектот за прилагодување на климатските промени во 2012-та година, таа се има здобиено со вредно знаење за различни техники за да го направи производството на лозови производи поотпорни на климата и оттогаш ги користи истите.
За да се изгради отпорност во земјоделскиот сектор кон влијанијата на климатската криза, мора да земеме во предвид дека неопходно е следново:
Обезбедување на поголеми можности за градење капацитети на земјоделците, како во поглед на стекнувањето на знаење, така и во поглед на пристапот до фондови;
Дистрибуирање на информации за добри практики и технологии достапни за помош за намалување на ризикот од катастрофи;
Решавање на родовата нееднаквост во рамките на овој сектор.
Comments