Part 1 of 2
Winters in North Macedonia have become synonymous with air pollution. National and international media frequently show apocalyptic images of smog-filled, congested streets and people floating through them, occasionally wearing pollution masks to try and minimise the damage on their health. Air pollution is when pollutants like chemicals, gases and particles are released into the air, normally from the burning of fossil fuels. In 2018, the World Health Organisation (WHO) ranked Skopje as the most polluted capital city in Europe. On average, Skopje was found to be 4.5 times over the WHO-recommended limit of particles present in the air. This rises to 8.1 times over the limit in Tetovo. The fact that Skopje is nestled in a valley of mountain ranges only exacerbates the problem as rising, warm air meets colder, heavier air travelling downwards and traps the toxic air inside the city.
What is Air Pollution and Where Does it Come From?
Air pollution can take on various forms. Some of the most problematic and most common are referred to as short-lived climate-forcing pollutants (SLCPS) which include methane, black carbon, ground-level ozone and sulphate aerosols. Black carbon is more commonly known as soot and ground-level ozone as smog. Smog is that fog or haze that forms over a city and is a result of emissions reacting with sunlight. This is normally the result of nitrogen emitted from vehicles, sewage, agriculture and waste. Soot refers to particles from chemicals, soil, smoke, dust or allergens that are easily moved around in the air. The nature of these forms of pollution means that they have different effects on human health and well-being as well as the climate crisis as we will discuss further in these articles.
In Skopje and the rest of the country, the main sources of air pollution are industry (especially from coal-burning), domestic heating and vehicles. Many power plants and factories in North Macedonia date back to pre-1990s and burn brown coal, also known as lignite. Lignite is cheap, abundant but also highly polluting. Furthermore, the country’s cities and transportation culture are extremely car-centric and cities like Skopje, Strumica, Tetovo are often congested with traffic. To top it off, many of the vehicles in the country are old and have engines (particularly diesel) which are below EU standards. In 2010, the government made it easy to import old vehicles from the EU which made this situation even worse.
The Relationship Between Air Pollution and Climate Change
Air pollution is a topic that touches upon a number of issues. We cannot talk about air pollution without talking about human health, social injustices, urban planning and so on. It is also impossible to discuss air pollution without understanding its link to the climate crisis. Air pollution is a contributor to climate change and, in turn, it is exacerbated by it. Ultimately, many air pollutants are greenhouse gases and these include carbon dioxide, methane, and black carbon (soot) which are considered to be the three most potent. CO2 and methane raise temperature and smog create high levels of ultraviolet radiation. On the other hand, climate change increases the production of allergens like pollen and mould and prolong the seasons in which these are created. Sunlight exacerbates smog and, likewise, the smog affects the amount of sunlight that is absorbed or reflected into the atmosphere. This wrecks havoc on the climate. The negative effects of air pollution are also extremely far-reaching. Soot from diesel engines and other particles can travel very long distances all over the globe. Scientists have found that soot has even reached as far as the polar regions. Here, it settles on the ice and snow thus darkening it. Dark snow means less sunlight is reflected back into the atmosphere and trapping more heat to warm the planet further.
The links between air pollution and the climate crisis are complex and multi-faceted. Many pollutants are greenhouse gases or pollutants that can have both long and short term affects responsible for either cooling or heating the planet. Climate change, in turn, makes air pollution and its consequences worse. A natural conclusion to this is that tackling air pollution will not only make our cities more liveable and our air fit for consumption once again, but it will also significantly help to tackle the climate crisis. This is particularly true of North Macedonia and the Western Balkans where emissions from outdated, highly polluting industries are alarmingly high. A study in 2016 found that 16 power plants in the Western Balkans emitted as much pollution as all of the EU’s coal plants alone.
In next week’s article we will continue to elaborate on the air pollution problem and how it is linked to the climate crisis. We will discuss the health and social consequences of air pollution and what is currently being done to tackle the problem.
Sources
Комплексната Врска Помеѓу Загадувањето на Воздухот и Климатската Криза
Дел 1 од 2
Зимите во Северна Македонија станаа синоним за загадување на воздухот. Националните и меѓународните медиуми честопати прикажуваат апокалиптични слики од градски смог, улици зафатени со сообраќај и луѓе кои лебдат низ нив повремено носејќи маски за заштита од загадувањето во обид да ги минимизираат штетите по нивното здравје. Загадувањето на воздухот настанува кога загадувачите како хемикалии, гасови и честички се испуштаат во воздухот, најчесто од согорување на фосилни горива. Во 2018 година, Светската Здравствена Организација (СЗО) го рангираше Скопје како најзагаден главен град во Европа. Во просек, беше откриено дека загадувањето во Скопје е 4,5 пати над границата на честичките присутни во воздухот препорачана од СЗО. Во Тетово пак, оваа граница се надминува за 8,1 пати. Фактот дека Скопје е сместено во долина на планински венци само го влошува проблемот бидејќи топлиот, лесен воздух кој се подига се сретнува со планинскиот студен, потежок воздух кој се спушта надолу и таа средба создава услови за заробување на токсичниот воздух во градот.
Што е Загадување на Воздухот и од Каде Доаѓа?
Загадувањето на воздухот може да има различни форми. Некои од најпроблематичните и најчестите се таканаречените краткотрајни климатски загадувачи (short-lived climate-forcing pollutants - SLCPs) кои вклучуваат метан, црн јаглерод, копнен озон и сулфат аеросоли. Црниот јаглерод е познат како саѓи, а копнениот озон како смог. Смогот е таа магла што се формира над градот и е резултат на реакцијата на емисиите од овие загадувачи на сончевата светлина. Ова е најчесто резултат на азот испуштен од возила, канализација, земјоделство и отпад. Саѓа се однесува на честичките од хемикалии, почва, чад, прашина или алергени кои лесно се движат низ воздухот. Природата на овие форми на загадување значи дека тие имаат различни ефекти врз здравјето и благосостојбата на луѓето, како и врз климатската криза за што ќе разговараме понатаму во овие статии.
Во Скопје и остатокот од земјата, главните извори на загадување на воздухот се индустријата (особено од согорување на јаглен), греење на домаќинствата и возилата. Многу електрани и фабрики во Северна Македонија датираат од пред 1990тата година и горат кафеав јаглен, познат како лигнит. Лигнитот е ефтин, во изобилство, но исто така и многу загадува. Покрај тоа, планирањето на градовите во земјата и културата на патување од една до друга точка се центрираат околу користењето на автомобил, а градовите како Скопје, Струмица, Тетово честопати се зафатени со сообраќаен метеж. Покрај тоа, голем дел од возилата во земјата се стари и имаат (особено дизел) мотори кои се под стандардите на ЕУ. Во 2010 година, тогашната влада го олесни увозот на стари возила од ЕУ што крајно ја влоши состојбата со загадувањето на воздухот во земјата.
Врската Помеѓу Загадувањето на Воздухот и Климатската Криза
Загадувањето на воздухот е допирна тема на разговор за многубројни проблеми. Не можеме да зборуваме за аеро-загадување без да зборуваме за здравјето на луѓето, социјалните неправди, урбанистичко планирање и сл. Исто така, невозможно е да се разговара за истото без да се разбере неговата поврзаност со климатската криза. Загадувањето на воздухот придонесува кон влошување на климатската криза, но исто така, климатската криза ја влошува состојбата со аеро-загадувањето. Многу од загадувачите на воздухот се стакленички гасови кои ги предизвикуваат и климатксите промени. Трите најмоќни стакленички гасови кои се едни од најголемите виновници и за климатската криза и за аеро-загадувањето се јаглеродниот диоксид, метанот и црниот јаглерод (саѓи). Јаглеродниот диоксид и метанот ја зголемуваат температурата, а смогот создава високо ниво на ултравиолетово зрачење. Од друга страна пак, климатските промени го зголемуваат производството на алергени како полен и мувла и ги продолжуваат временските услови во кои се создаваат тие. Сончевата светлина го влошува смогот, додека пак смогот влијае на количината на сончева светлина што се апсорбира или се рефлектира во атмосферата. Последното има ужасни влијанија на климата. Негативните ефекти од загадувањето на воздухот се исто така екстремно долготрајни. Саѓите од дизел моторите и други честички може да патуваат на многу долги растојанија низ целиот свет. Научниците открија дека саѓи имаат достигнато дури и до поларните региони. Таму, тие се населуваат на мразот и снегот и со тоа ги затемнуваат истите. Темниот снег значи помалку сончева светлина која се рефлектира во атмосферата и заробува повеќе топлина за да ја продолжи повеќе да ја загрева планетата.
Врските помеѓу загадувањето на воздухот и климатската криза се комплексни и повеќестрани. Многу загадувачи се стакленички гасови или загадувачи кои можат да имаат и долгорочни но и краткорочни влијанија одговорни за ладење или загревање на планетата. Климатските промени пак, го влошуваат загадувањето на воздухот и последиците од истиот. Заклучокот кој следува е дека справувањето со загадувањето на воздухот не само што ќе ги направи нашите градови подобри места за живеење и нашиот воздух повторно соодветен за дишење, туку и значително ќе помогне да се справиме со климатската криза. Ова особено важи за Северна Македонија и за Западниот Балкан каде емисиите од застарена, високо загадувачка индустрија се алармантно високи. Една студија во 2016та година откри дека 16 електрани на територијата на Западен Балкан испуштиле исто загадување како сите постројки за јаглен на ЕУ заедно.
Во Дел 2 од Комплексната Врска Помеѓу Загадувањето на Воздухот и Климатската Криза статијата следната недела ќе продолжиме да го разгледуваме проблемот со загадувањето на воздухот и неговата поврзаност со климатската криза. Ќе се осврнеме на здравствените и социјалните последици од загадувањето на воздухот и на она што во моментов се прави за решавање на проблемот.
Извори